Hệ thống thanh toán xuyên biên giới trong khu vực được các quốc gia Đông Nam Á triển khai gần đây có thể tăng cường hội nhập tài chính giữa các bên tham gia, giúp khối ASEAN gắn kết kinh tế nhiều hơn.
Chương trình cho phép người dân thanh toán hàng hóa và dịch vụ bằng đồng nội tệ thông qua sử dụng mã QR đang được thực hiện ở Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Singapore. Philippines cũng dự kiến sớm triển khai. Năm quốc gia Đông Nam Á nói trên đã ký thỏa thuận chính thức vào cuối năm 2022.
Thông qua việc kết nối các hệ thống thanh toán bằng mã QR, tiền có thể được gửi từ ví kỹ thuật số này sang ví kỹ thuật số khác. Chẳng hạn, du khách Malaysia ở Singapore có thể thanh toán bằng đồng ringgit của Malaysia trong ví kỹ thuật số của họ. Phí và tỉ giá hối đoái được xác định theo thỏa thuận chung giữa các ngân hàng trung ương.
Ông Satoru Yamadera, cố vấn tại Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), cho biết: “Nỗ lực của các ngân hàng trung ương ASEAN rất sáng tạo và mới lạ. Ở các khu vực khác như châu Âu, kết nối thanh toán bán lẻ qua thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ phổ biến hơn trong khi Trung Quốc nổi tiếng về thanh toán bằng mã QR tiên tiến nhưng chúng không được kết nối giống mã QR của ASEAN”.
Tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào tháng 5-2023, các nhà lãnh đạo cũng nhắc lại cam kết đối với dự án, khẳng định thực hiện lộ trình mở rộng liên kết thanh toán khu vực với tất cả 10 thành viên ASEAN.
Kế hoạch này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thanh toán thương mại, đầu tư, chuyển tiền xuyên biên giới và các hoạt động kinh tế khác với mục tiêu thực hiện một hệ sinh thái tài chính toàn diện trên khắp Đông Nam Á.
Ông Nico Han, nhà phân tích Đông Nam Á thuộc tạp chí Diplomat (Mỹ), nhận xét một hệ thống thanh toán kỹ thuật số chung sẽ thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong việc xử lý các vấn đề quốc tế.
Các nhà phân tích nhận định ngành bán lẻ đặc biệt được hưởng lợi trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng dự kiến tăng, từ đó thúc đẩy ngành du lịch.
Kết nối khu vực là yếu tố rất quan trọng giúp ASEAN giảm phụ thuộc vào các loại tiền tệ bên ngoài như đồng USD hay nhân dân tệ cho giao dịch xuyên biên giới, nhất là giữa các doanh nghiệp.
Sự mạnh lên của đồng bạc xanh trong những năm gần đây đã khiến các đồng tiền trong khối ASEAN yếu đi, gây tổn hại cho những nền kinh tế thành viên vốn phần lớn là các nhà nhập khẩu thực phẩm và năng lượng ròng.
Giới chuyên gia cho rằng doanh nghiệp siêu nhỏ cũng như doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMB) sẽ là bên hưởng lợi nhờ kết nối thanh toán khu vực. Theo ADB, các công ty như vậy chiếm hơn 90% doanh nghiệp ở Đông Nam Á.
SMB có thể tránh được các chi phí liên quan việc duy trì hệ thống điểm bán hàng hoặc trả phí chuyển đổi cho các công ty thẻ. Bên cạnh đó, hệ thống thanh toán thông qua ví kỹ thuật số không yêu cầu tài khoản ngân hàng truyền thống nên những người không có tài khoản ngân hàng vẫn có thể sử dụng.
Theo đài CNBC, việc gia tăng các giao dịch không dùng tiền mặt cũng cho phép các nhà hoạch định chính sách nắm bắt dữ liệu giao dịch và luồng giao dịch hiệu quả hơn, từ đó giúp dự báo kinh tế và hoạch định chính sách tốt hơn.
Nói đến thách thức, ông Nico Han cho rằng các ngân hàng trung ương ASEAN sẽ phải giải quyết vấn đề về an ninh và lừa đảo, đồng thời phổ biến cho người dân nắm bắt hệ thống thanh toán mới.
