Sau ba thập kỷ phát triển, Mỹ hiện vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Tính đến hết tháng 8/2025, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 7 của Mỹ, với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt khoảng 132,4 tỷ USD, tăng 40,9% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 122,7 tỷ USD, chiếm xấp xỉ 5,3% tổng nhập khẩu của Mỹ.
Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ tiếp tục vận động theo xu thế tích cực, ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất, đặc biệt trên các trụ cột kinh tế, thương mại và đầu tư. Trải qua 3 thập kỷ kể từ khi bình thường hóa quan hệ và 25 năm triển khai BTA, hợp tác thương mại song phương đã phát triển nhanh chóng cả về quy mô lẫn chất lượng, trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và tăng cường gắn kết chuỗi cung ứng giữa hai nền kinh tế có tính bổ trợ cao.
Tại diễn đàn, các chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và đại diện cộng đồng doanh nghiệp đã trao đổi thẳng thắn về những thách thức mới nổi trong quan hệ thương mại song phương. Đáng chú ý là xu hướng điều chỉnh chính sách thương mại của Mỹ, việc gia tăng các biện pháp thuế quan và phòng vệ thương mại, cùng các yêu cầu ngày càng cao liên quan đến tiêu chuẩn kỹ thuật, phát triển bền vững và minh bạch hóa chuỗi cung ứng.
Chia sẻ tại diễn đàn, TS. Trần Toàn Thắng – Trưởng ban Quốc tế và Chính sách hội nhập, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế – tài chính cho rằng chính sách thuế quan của Mỹ không chỉ tác động đến thương mại mà còn ảnh hưởng tới đầu tư, dòng vốn, chính sách tiền tệ và các mục tiêu chiến lược dài hạn.
Theo ông, việc đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ, đồng thời nâng cấp chuỗi giá trị, đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo là hướng đi then chốt để doanh nghiệp Việt Nam biến thách thức thành cơ hội chuyển đổi mô hình tăng trưởng bền vững. Mức tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2025 không hoàn toàn phản ánh sức cầu bền vững. Việc Mỹ áp dụng các mức thuế cao từ tháng 8/2025 đã khiến các nhà nhập khẩu tăng mua trước, tiềm ẩn rủi ro tồn kho lớn và khả năng xuất khẩu suy giảm trong các quý tiếp theo, kịch bản từng xảy ra sau đại dịch.
Ông Thắng cảnh báo rằng sự tăng trưởng mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2025 có yếu tố bất thường: Các nhà nhập khẩu Mỹ đã tăng cường mua hàng để né tránh chính sách thuế quan cao của Mỹ bắt đầu áp dụng từ tháng 8/2025. Điều này kéo theo lượng tồn kho lớn, gợi nhớ lại kịch bản nhập khẩu đã giảm mạnh năm 2023 sau đại dịch Covid-19. Do đó, dự báo từ quý III/2025, xuất khẩu sang Mỹ có thể sẽ giảm dần nếu tình hình không thay đổi, vì nhà mua hàng chịu áp lực tài chính lớn từ thuế đối ứng. Dù vậy, nhờ đà tăng trưởng mạnh mẽ, kim ngạch hai chiều dự kiến vẫn duy trì trên 150 tỷ USD cho cả năm 2025.
Dù hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ là đa dạng nhưng Mỹ lại là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam hiện nay, vì vậy các ngành phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ đối diện nhiều rủi ro. Trong đó, ngành đồ gỗ có mức phụ thuộc đặc biệt cao, với Mỹ chiếm tới 59% kim ngạch xuất khẩu. Ngành dệt may và da giày cũng phụ thuộc rất cao, Mỹ chiếm tới 43,4% cơ cấu thị trường. Ngay cả ngành điện tử, một động lực tăng trưởng mới, cũng có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ khoảng 28%.
Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Hồng Dương – Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) cho rằng trong bối cảnh môi trường thương mại quốc tế biến động nhanh, quan hệ thương mại Việt Nam – Mỹ chỉ có thể phát triển ổn định và lâu dài khi hai bên duy trì được cân bằng lợi ích, tăng cường đối thoại và chia sẻ thông tin kịp thời, qua đó mở rộng dư địa hợp tác trong giai đoạn tiếp theo.
Tại phiên thảo luận chuyên sâu về 30 năm trụ cột kinh tế – thương mại Việt Nam – Mỹ với sự tham gia của các nguyên lãnh đạo ngoại giao cấp cao, trưởng đoàn đàm phán Hiệp định Thương mại song phương, chuyên gia chính sách và đại diện các hiệp hội ngành hàng chủ chốt, các đại biểu tập trung phân tích tác động của chính sách thuế quan và các biện pháp phòng vệ thương mại đối với xuất khẩu và đầu tư, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao năng lực thích ứng chính sách, đa dạng hóa thị trường và củng cố sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.
Trong bối cảnh kinh tế và thương mại toàn cầu đang trải qua những thay đổi sâu sắc, các ý kiến tại diễn đàn nhấn mạnh nhu cầu tăng cường đối thoại chính sách, củng cố lòng tin và nâng cao khả năng phối hợp giữa các bên nhằm duy trì nền tảng hợp tác kinh tế – thương mại song phương trong dài hạn. Đồng thời, Việt Nam và Mỹ cần tận dụng hiệu quả các cơ hội từ tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, chủ động thích ứng với những biến động nhanh chóng của môi trường chính sách quốc tế.
Một vấn đề khác được các chuyên gia nhấn mạnh là vai trò chi phối của doanh nghiệp FDI trong quan hệ thương mại Việt Nam – Mỹ. Theo số liệu được nêu, khoảng 75% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ do khu vực FDI thực hiện, bao gồm nhiều tập đoàn lớn của chính Mỹ. Điều này giúp Việt Nam nhanh chóng mở rộng quy mô xuất khẩu, song cũng làm gia tăng mức độ nhạy cảm trước những điều chỉnh chính sách từ phía đối tác.
Ông Trần Toàn Thắng cho rằng doanh nghiệp Việt Nam cần tái cấu trúc thị trường xuất khẩu, giảm dần sự phụ thuộc quá lớn vào Mỹ, đồng thời nâng cấp chuỗi giá trị, đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo để nâng cao sức cạnh tranh. “Chỉ khi nâng cao được năng lực nội tại, doanh nghiệp mới có thể đứng vững trước biến động chính sách và biến thách thức thành cơ hội chuyển đổi mô hình tăng trưởng bền vững”, ông nhấn mạnh.
Các phân tích cho thấy, Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của Việt Nam, nhưng không còn là thị trường dễ đoán. Trong bối cảnh chính sách thương mại toàn cầu biến động nhanh, khả năng thích ứng, giảm phụ thuộc và nâng cao năng lực nội tại sẽ quyết định chất lượng và độ bền của quan hệ thương mại Việt Nam – Mỹ trong những năm tới.
Với vai trò là kênh đối thoại chính sách quan trọng, Diễn đàn Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ 2025 góp phần làm sâu sắc nhận thức chung, thúc đẩy hợp tác thực chất giữa các bên liên quan. Qua đó mở rộng dư địa hợp tác và củng cố nền tảng cho quan hệ kinh tế – thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ phát triển ổn định, bền vững và cùng có lợi trong giai đoạn tiếp theo.
Mỹ đứng vị trí số 11 trong số các nhà đầu tư vào Việt Nam với 1.501 dự án và tổng vốn đăng ký là xấp xỉ 12,3 tỷ USD. Năm 2025, Mỹ có 108 dự án đầu tư mới tại Việt Nam với tổng số vốn đăng ký xấp xỉ 610,6 triệu USD, đứng vị trí thứ 11. Tính lũy kế đến 31/10/2025, Việt Nam có tổng cộng 266 dự án đầu tư tại Mỹ với tổng số vốn đăng ký xấp xỉ 1,4 tỷ USD. Mỹ đứng thứ 6 trong tổng số 85 quốc gia Việt Nam đầu tư (các nước đứng đầu lần lượt là Lào, Campuchia, Venezuela, Nga, và Myanmar). Nguồn: Thông tin do Bộ Công Thương cung cấp.
